Argentina, 1985 (2022)

فیلم «آرژانتین 1985» (Argentina 1985) ساخته سانتیاگو میتر، روایتی است مستندگونه و دراماتیک از یکی از مهم‌ترین رخدادهای تاریخی آرژانتین: محاکمه فرماندهان نظامی دوره دیکتاتوریِ آرژانتین که در دهه ۱۹۷۰ مرتکب جنایات گسترده‌ای شده بودند. فیلم با تمرکز بر زندگی و فعالیت‌ های دادستان خولیو استراسرا، به بازسازی روند حقوقی و اجتماعی آن محاکمه می‌پردازد. بسیاری از منتقدان به درستی اشاره کرده‌اند که متاسفانه فیلم آرژانیتن 1985 به طور انحصاری روی یک پروژه واحد سرمایه‌گذاری کرده است: شرح دادگاه. به همین خاطر کارگردان فیلم (آقای میتره) فرصت نمی کند پیش زمینه های سیاسی، تاریخی و حتی شخصیت پردازی چهره های برجسته فیلم را به درستی انجام دهد. فیلم فرصت چندانی برای کندوکاو در شخصیت نظامیان متهم قائل نمی‌شود و آن‌ها صرفاً در هیبت چهره‌هایی بی‌احساس و اهریمنی باقی می‌مانند. لیلا فرهادی معتقد است کارگردان فرصت داشت صحنه هایی را رقم بزند که شخصیت استراسرا در دوره دیکتاتوری بیشتر معلوم شود: «کارگردان هیچ اشاره‌ای به رد احکام آزادی بسیاری از زندانیان سیاسی توسط استرسا یا تلاش او برای رد اتهامات کلیسای سن پاتریسیو در قتل عام سال ۱۹۷۶ نکرده است». در چند مورد دیگر نیز خولیو می‌ توانست سابقه خود را در دوره دیکتاتوری توجیه کند یا پشیمان شود، اما کارگردان این سکانس ها را سربسته می گذارد. در عوض سکانسی مانند نطق نهایی دادگاه حدود 6 دقیقه به طول می انجامد. علاوه بر این، این موضوع باعث شده است که بخش پایانی فیلم که باید کوبنده و چندلایه باشد، بیشتر جنبه نمادین (هالیوودی) داشته باشد تا دراماتیک. با این حال، فیلم در پرداختن به جزئیات دادگاه، فضای عمومی آرژانتین پس از دیکتاتوری، و شکاف عمیق میان حافظه جمعی و سیاست رسمی بسیار موفق است. موسیقی متنِ متین و صحنه‌آرایی حساب‌شده، نورپردازی های متفاوت در خانه (تصویر شماره 4 را ببینید) و دادگاه و خیابان و طراحی صحنه، همگی کمک کرده‌اند که آرژانتین 1985 اثری مؤثر و تأثیرگذار باقی بماند.

با این وجود فیلم «آرژانتین 1985) (Argentina 1985) فیلمنامه قدرتمندی دارد. توجه به جزئیات (خصوصا درباره قهرمان داستان) و شکل دادن به روابط بین شخصیتی از جمله نکات برجسته این فیلمنامه است. به عنوان مثال ارتباط خولیو با همسر و فرزندانش به خوبی به تصویر کشیده شده است. در هنگامی که بیننده تصور می کند او شوهری سختگیر، سرد و بی احساس است، با اولین اظهار محبت همسرش گرم می شود و او را در آغوش می کشد. با پسرش در نگارش نطق دادگاه مشورت می کند و نسبت به ارتباط عاشقانه دخترش حساسیت بیمارگونه دارد. از طرف دیگر او دوستان خوبی دارد که در میانِ خیلِ گسترده فاشیست ها او را در مسیر دشوارش حمایت می کنند. روسو دوستِ قدیمی و فرتوت او نماینده نسل گذشته آرژانتین است که چشم امید به قهرمانی ملی دارند تا حیثیت آنها را احیا کند. توجه وسواس گونه خولیو به شانه کردن موهایش، سیگار کشیدن و شنیدن موسیقی کلاسیک نیز از جمله ظرایف شخصیت اوست. ای بسا اگر نویسنده اندکی به پردازش شخصیت های فرعی داستان مثل متهمین، همکارانِ جوان خولیو و یا حتی مادرِ لوئیس می پرداخت، شاهدِ یک شاهکار سینمایی بودیم.

یکی از نقاط قوت چشمگیر فیلم آرژانتین 1985، بازی خیره‌کننده ریکاردو دارین در نقش خولیو استراسرا است. آشنایی ما با او ابتدا با فیلم شاهکار «راز چشم هایشان» (2009) و سپس فیلم «همه می دانند» (2018) ساخته اصغر فرهادی ایجاد شد. دارین در این فیلم نیز شخصیت پیچیده، مصمم و در عین حال شکننده استراسرا را به‌ خوبی به تصویر می‌کشد. او در اجرای نقش مردی که زیر فشارهای سیاسی و اجتماعی قرار دارد اما حاضر نیست حقیقت را رها کند، بی‌نقص عمل می‌کند.  او در این فیلم سکانس های زیادی دارد با چهره‌ای سردرگم و خسته، در برابر خانواده‌اش و فشار اجتماعی ایستادگی می‌کند. او در اغلب موارد با نگاه ‌های سنگین و گفتار کنترل ‌شده با شخصیت های دیگر برخورد می کند. وقتی از همکارش لوئیس عصبانی می شود، وقتی در مقابل دخترش شرمنده می شود، و حتی وقتی در دادگاه پیروز می شود، همگی نشان از شخصیتی آرام و تو دار است و این تنها با بازی خوب ریکاردو دارین امکان پذیر بود.  همچنین نباید از بازی پیتر لانسینی در نقش دستیار جوانش صرف‌نظر کرد؛ او توانسته به‌خوبی تضاد میان شور جوانی و تجربه را در رابطه خود با استراسرا نشان دهد. بخشی از ضرب آهنگ فیلم، در ارائه ایده های جدید یا ایجاد صحنه های طنز به عهده او بود.