پهــــــن شدن نسبت تصویر در فیلم های سینمایی

---

نسبت تصویر (Screen Ratio) یا (Aspect Ratio) یکی از معروف ترین اصطلاحات سینمایی است که نسبت پهنا و ارتفاع تصویر را با دو عدد به شکل x:y نشان می دهد. مثلا اگر بگوییم نسبت تصویر این فیلم 2:1 است یعنی پهنای تصویر تصویر دو برابر ارتفاع آن است. هدف اصلی این مقاله ارائه سیری مدون از انواع نسبت تصویر در فیلم های سینمایی است. در واقع این مقاله نوعی «سیر مشاهدتی» است که در طول آن مفهوم نسبت تصویر را در یک سیر تاریخی با مثال نشان خواهم داد. در طول مقاله خواهید دید که نسبت عرض تصویر به طول آن در دوره معاصر به بیشترین حد ممکن رسیده است. در واقع در چند سال اخیر فیلم هایی که می بینیم بسیار عریض هستند. همچنین خواهیم دید که چرا برخی می گویند این فیلم را باید بر روی پرده سینما و نه در صفحه تلویزیون دید. اجازه دهید این مقاله را به شکل تصویری پیش ببریم.

اغلب فیلم های صامت در ابتدای تاریخ سینما نسبت 4:3 یا 1.33:1 داشتند.

نسبت مناسب برای پخش فیلم های دهه 40 و 50 در تلویزیون 4:3 بود.

در سال 1953 شرکت 20^th Century Fox برای مقابله با سلطه تلویزیون فیلمی با ابعاد 1.37:1 ضبط کرد و آن را با نسبت تصویر نسبتا عریض 1.66:1 نمایش داد.

در دهه 60 سینمای اروپا سبک منحصر به فرد خودش را با نسبت تصویر 1.66:1 ایجاد کرد.

در سال 1954 استودیوهای بزرگ آمریکا نیز پذیرفتند فیلم های را با نسبت تصویر عریض پخش کنند. اورسون ولز فیلم خود را در سال 1958 با نسبت 1.7:1 ضبط کرد اما با 1.85:1  پخش کرد.

اولین فیلم محبوبی که با نسبت تصویر بسیار عریض 2.35:1  نمایش داده شد ساخته هنر کوستر بود.

اغلب فیلم هایی وسترن نیز با لنزهای عریض آنامورفیک با نسبت تصویر 2.35:1 ساخته می شدند.

از سال 1970 (دوره مدرن) لنزهای عریض آنامورفیک در واقع نسبت تصویر 2.39:1  را ضبط می کنند، اما اصطلاحا 2.35:1 خوانده می شوند.

تلویزیون های اچ دی (HD) و فول اچ دی (Full HD) نسبت تصویر 16:9 یا 1.77:1 را نمایش می دهند. پس دیدن فیلم های عریض مدرن در این تلویزیون های توصیه نمی شود. فیلم های که با پسوند 720p یا 1080p دانلود می کنید، برای پخش در تلویزیون های اچ دی تغییر یافته اند.

همانطور که ملاحظه کردیم فیلم های سینمایی مدرن با نسبت های تصویر عریض ضبط و نمایش داده می شوند. امروزه بیشتر کارگردانان فیلم های خود را با نسبت 1.85 یا 2.39 می سازند. در مقایسه با فیلم های صامت ابتدای تاریخ سینما که نسبت 1.33 داشتند فیلم های مدرن تقریبا دوبرابر پهن تر شده اند. اما نکته نهایی و جالب آنجاست که برخی از کارگردان های معاصر به داشتن یک نسبت تصویر قانع نمی شوند و به دلایل مختلف هنری یا فنی از چند نسبت تصویر استفاده می کنند. به عنوان مثال در ویدیوی زیر تریلر فیلم «از بزرگ و قدرتمند» محصول سال 2013 را می بینید که از ثانیه 30 به بعد نسبت تصویر از 1.33 به 2.35 تغییر پیدا می کند. دلیل این تغییر مقیاس احتمالا نمایش تغییر دوره زمانی و گذر از دوره ای به دوره دیگر است.

اوج این هنرنمایی در فیلم «هتل بزرگ بوداپست» (The Grand Budapest Hotel) سال 2014 رخ می دهد که وز اندرسون در چند ثانیه سه بار نسبت تصویر را تغییر می دهد تا مروری بر تاریخ سینما کند و بدین وسیله تغییر زمان را در فیلم نمایش دهد. ابتدا و انتهای این فیلم که در دوره مدرن 1985 به بعد سپری می شود با نسبت تصویر رایج 1.85 ضبط شده است. سپس بخش زیادی از فیلم به دهه شصت رفته و با نسبت پهن 2.35 پخش می شود. هنگامی که در میانه فیلم به دوره قبل تر یعنی دهه 30 می رویم، نسبت تصویر برای مدتی به 1.33 تغییر می یابد. این تغییر نسبت تصویر به قدری پیچیده و عجیب بود که هنگام پخش در سالن های سینما، اپراتورها به همراه فیلم یک کارت می گرفتند که جزئیات این اتفاقات را برای آنها توضیح می داد (مطالعه بیشتر).