Wadjda 2012

10 / 7.5

امتیاز
imdb

10 / 7

امتیاز
ما

خلاصه فیلم

وجده دختر بازیگوش و متفاوتی است که که در خانه و مدرسه مشکلاتی دارد. او در جامعه مردسالار عربستان سعودی زندگی می کند که عرف جامعه زنان را مجبور به پوشش کامل (روبند) می کند و شوهران برای پسردار شدن همسر خود را رها می کنند. وجده در مدرسه ای دینی تحصیل می کند و قوانین سخت گیرانه آنجا برای وجده غیرقابل قبول است. وجده عاشق دوچرخه سواری است و برای خریدن دوچرخه به هشتصد ریال نیاز دارد. مسابقه قرآن در مدرسه هزار ریال جایزه دارد و این بهترین انگیزه برای یادگیری قرآن است. وجده تلاش بسیاری می کند و موفق می شود، اما مدیر سخت گیر مدرسه جایزه او را به اجبار به مردم فلسطین اهدا می کند. پدر وجده نیز رسما آنها را ترک کرده و ازدواج مجدد می کند. اما مادر وجده که دوست دارد شادی از دست رفته خود را به دخترش تقدیم کند، همان دوچرخه را برای وجده می خرد.

گالری تصاویر و ویدئو

1

2

3

4

5

6

7

8

Cruel Manager (2012) Wadjda

Poor Girls (2012) Wadjda

Posters on the Walls (2012) Wadjda

Quran Competition (2012) Wadjda

Small Prospect But Big Cross Road (2012) Wadjda

Tempting Bike (2012) Wadjda

تصاویر

ویدئو ها

نقد فیلم وجده

فیلم وجده (Wadjda) اولین کاندید کشور عربستان سعودی برای شرکت در جشنواره اسکار در سال 2014 بود. این فیلم موضوعی حساس و چالش برانگیز را با کیفیتی بالا اما با تاکیدهای افراطی و اغراق آمیز به تصویر می کشد. جوامع دینی خاورمیانه و مقررات آن، موضوعی جالب برای بینندگان غربی است که سال هاست با قوانین غیردینی (اگر نگوییم ضددینی) زندگی کرده اند. حجاب اجباری و شیوه تعامل مردان و زنان در کشورهایی مانند عربستان سعودی از جمله این مسائل غیرمانوس برای غربیان است. از همین روست که سایت معتبر imdb ژانر اول این فیلم را کمدی اعلام کرده است، چرا که موضوعات و مسائل فیلم به قدری غیرطبیعی و اغراق آمیز هستند که گاهی بیننده را به تحیر و گاهی به تمسخر وا می دارد. میزانسن، دکور، گریم و موقعیت هایی که کارگردان و نویسنده فیلم، حیفا المنصور، انتخاب کرده به این تحیر و تمسخر می افزاید. به عنوان مثال می توان به محیط شهر ریاض اشاره کرد که گرچه بخش هایی از آن مدرن است، اما در این فیلم بخش های کمتر توسعه یافته و حاشیه ای آن برای فیلمبرداری انتخاب شده است. بروشورهایی که در دستشویی زنانه مرکز فروش وجود دارد، تابلوهای مدرسه، پوسترهای اتاق وجده و حتی میز آرایش مادر وجده که لوازم آرایش برعکس قرار داده شده اند، همگی بیانگر ایده واحد کارگردان بر عقب ماندگی فکری مردم عربستان و استعدادهای رو به شکوفایی وجده است. در یکی از صحنه های فیلم شاهد عکس کودکیِ وجده در کنار مادرش هستیم که مادر سرتاسر در چادری مشکی پوشیده شده است و در واقع چیزی از هویت مادر نمایان نیست. در صحنه ای دیگر درخت خانوادگی پدر وجده نمایش داده می شود که تنها نام پسران در آن وجود دارد و تلاش بیهوده وجده برای قرار دادن نامش در آن درخت با برخوردی تند روبرو می شود. همه این عوامل در کنار هم احساس پررنگ و اغراق آمیز خانم المنصور از جامعه دینی عربستان را روایت می کند. نکته حائز اهمیت در اینجا آن است که جامعه جهانی کمابیش به افراط های دینی دولت سعودی پی برده است، اما برای یک فیلم در حد و اندازه جهانی این سیاه و سفید کردن مطلق شرایط و شخصیت ها یک اشتباه فاحش و غیربخشودنی است.

شاید بتوان گفت نقطه درخشان فیلم وجده (Wadjda) بازی بسیار دلچسب وعد محمد در نقش وجده است. لوئیس کِلِر منتقد سینما معتقد است بازی او در این فیلم «لذت بخش» و «طبیعی» است. با وجود اینکه او بازیگری غیرحرفه ای است که پیش و پس از این فیلم سابقه قابل ذکری ندارد، اما المنصور استعداد او را کشف کرده و به خوبی از او بازی می گیرد. سکانس های مشترک او با همبازی اش عبدالله گاهی آنقدر دلچسب و واقعی است که بیننده به خوبی احساسات او را درک می کند. او در مقابل عبدالله سن بالاتر و هوش هیجانی بالاتری دارد و لذا نگاهی از بالا به پایین در بازی وعد محمد لازم است. اما از سوی دیگر جامعه مردسالار عربستان مسئولیت های بیشتری به پسران می دهد و برای آنها جایگاه بالاتری قائل است. به همین خاطر عبدالله از چند لحاظ از وجده بالاتر است. عبدالله نه تنها دوچرخه و اجازه بازی با آن را دارد، بلکه در مراسم های رسمی شرکت می کند و برخی مسئولیت های اجتماعی به او سپرده می شود. اما وجده کاملا نادیده گرفته می شود و گاهی استعدادهایش دفن می شود. به همین خاطر وجده در موقعیت ضعف قرار دارد. این شرایط دوگانه بازی ویژه ای از وعد محمد می طلبد که در آن ضعف و قوت همزمان دیده شود. به عنوان مثال در سکانسی که وجده برای اولین بار در پشت بام خانه شان سوار می خواهد سوار دوچرخه شود، توسط عبدالله تحقیر می شود (عبدالله چرخ های کمکی برای او گذاشته است). این ضعف باعث می شود وجده گریه کند. اما سپس ورق برمی گردد و عبدالله برای شاد کردن وجده مجبور است پنج ریال به او بدهد. این رفت و برگشت همواره در بازی وجده و در طول فیلم جریان دارد.

داستان فیلم وجده (Wadjda) انگشت روی نقطه حساسی می گذارد که به قول سایت راتن تومِیتوز «صدای جدیدی را از یکی از گوشه های جهان به گوش می رساند که پیش از این سینما در آنجا کاملا در سکوت بود». در واقع نیز همین است که یکی از جذابیت های اصلی فیلم وجده (Wadjda) گره گشایی از یکی از نقاط کور جامعه بزرگ جهانی است. باید پذیرفت که جوامعی مانند ایران، عربستان، فلسطین و یا حتی کره شمالی نقاط کور دنیای مدرن هستند که هنوز طرز فکر و سبک زندگی مردمان آن برای غربیان ناآشنا و جالب است. به همین خاطر است که داستان های عجیبی که از این نقاط و میزان عقب ماندگی آنها برای غربیان تعریف می شود، به شدت چشمگیر و بدیع است. حال آنکه وقتی بدیع بودن فیلمنامه از پس این عوامل زدوده شود، با داستانی معمولی و شاید اغراق آمیز رویرو می شویم. داستان پدری که نسبت به خانواده کاملا بی تفاوت است و جامعه ای که به او اجازه رسمی خیانت می دهد. معلمی که بداخلاقی که بیشتر شبیه هیولا است تا یک انسان شکست خورده و عقده ای که می خواهد انتقام مشکلات خودش را از دانش آموزان بگیرد. مادر فداکاری که دقیقا با استریو تایپ های ما از یک زن مظلوم و مهربان تطابق دارد و بالاتر از همه دختری که قهرمان است و تمام مرزهای محلی و اجتماعی را پشت سر می گذارد و به هدفش می رسد. از این مسائل کلان که بگذریم، فیلمنامه کمتر به جزئیات می پردازد و بیشتر به شوک کردن بیننده از همان شرایط خفقان اجتماعی اکتفا می کند. مثلا تلاش وجده برای حفظ قرآن به صورت کاملا خلاصه و کم عمق پرداخته شده است. او در ابتدا با یک نرم افزار قرآنی شروع می کند که از میان چهار گزینه، هر سه گزینه غلط را انتخاب می کند و در نهایت از دادن پاسخ صحیح باز می ماند. اما در انتهای تلاش ها، که ما چندان از چند و چون آن مطلع نیستیم، او دقیقا همان سوال را صحیح انتخاب می کند و با حس عمیق پیروزی فریاد می زند «بالاخره توانستم»! اشاره به این نکات در طول فیلم در وسع این مقاله نیست. با این وجود نکات ارزشمندی نیز در فیلمنامه قابل ملاحظه است. به عنوان مثال نمادهایی که در فیلم به کار رفته دقیق و عمیق هستند. مهمتر از همه دوچرخه به عنوان نماد آزادی و برگشت به طبیعت است. وجده برای رسیدن به آزادی طبیعی اش تلاش می کند. در انتهای فیلم وجده را می بینیم که سوار بر دوچرخه در یک خیابان خلوت بازی می کند، اما در روبرو خیابانی شلوغ و عریض است، که احتمالا نشانگر جامعه بزرگتر و نقش های مهمتر زنان در آن است. در واقع گرچه وجده به یکی از حقوق اولیه اش دست یافت، اما این مساله ادامه چندان روشنی در ابعاد بزرگتر نخواهد داشت. در مجموع می توان گفت فیلم وجده برای یک بار دیدن ارزش دارد. شاید از برخی تصمیمات خانم المنصور در داستان گویی حرص بخورید، اما کلیت داستان برای شما نیز هیجان انگیز خواهد بود.

دیالوگ های ماندگار

• Ms. Hussa: How often must I repeat this? A woman's voice is her nakedness.
• Wadjda: You'll give him a heart attack with your red dress.
  Mother: Don't worry. He would never burn my heart with a second wife.
• Father: Wow! All this food! They'll be really impressed. You make me so proud!
  Mother: Obviously not proud enough.
• Wadjda: Who were you talking to about the bike yesterday?
  Seller: What are you talking about?
  Wadjda: I don't want you selling my bike to anyone else.

جوایز

نظرات